Abstrakt
Małżeństwo i rodzina są chronione na poziomie konstytucyjnym. W celu zabezpieczenia podmiotowego kształtu małżeństwa polski ustawodawca w Konstytucji RP z 1997 roku zdefiniował małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny (art. 18). Regulacja ta – a zwłaszcza sposób jej sformułowania – jest jednak źródłem wątpliwości co do możliwości instytucjonalizacji małżeństw osób tej samej płci (czy ewentualnie innych związków). Rodzi się bowiem pytanie: czy możliwa jest regulacja prawa powszechnego dopuszczająca małżeństwa (czy ewentualnie inne związki) par tej samej płci, czy też norma konstytucyjna wyklucza taką możliwość? Pojawiają się również dalsze pytania – o możliwość jakiejkolwiek innej formy instytucjonalizacji związków osób tej samej płci. Celem niniejszego artykułu jest zatem ukazanie wpływu przepisów konstytucyjnych na możliwość ustawowego uregulowania małżeństwa lub innych związków osób tej samej płci. Na tym tle rozważono, czy w Polsce istnieje konstytucyjny zakaz zawierania małżeństw lub innych związków osób tej samej płci, który uniemożliwiałby ich ustawową instytucjonalizację. Przedstawiono, jak wpływają na tę kwestię uregulowania międzynarodowe, w tym europejska Konwencja praw człowieka i podstawowych wolności oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, a także regulacje unijne zawarte w Karcie praw podstawowych. Ustawodawstwo hiszpańskie stanowi dla prawodawcy polskiego punkt odniesienia i możliwy wzór do naśladowania w kontekście rozwiązywania tego typu dylematów legislacyjnych; przy stosunkowo zbliżonych do polskich rozwiązaniach konstytucyjnych małżeństwa i związki partnerskie osób homoseksualnych są tam bowiem od dawna zinstytucjonalizowane.
Bibliografia
- Akrivopoulou C. M., The Spanish Constitutional Tribunal’s Same-Sex Marriage Decision, „International Journal of Constitutional Law Blog”, July 19, 2013, available at: http://www.iconnectblog.com/2013/07/the-spanish-constitutional-tribunals-same-sex-marriage-decision. [Google Scholar]
- Arjona Garrido Á.,. Checa Olmos J. C, Ainz Galende A., González Moreno M. J., Same sex marriages in Spain: The case of international unions, „Anthropological Notebooks”, 2012, 18, 1. [Google Scholar]
- Banaszkiewicz B., Problem konstytucyjnej oceny instytucjonalizacji związków homoseksualnych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego”, 2004, 2. [Google Scholar]
- Bidziński M., Chmaj M., Konstytucyjne gwarancje ochrony małżeństwa, rodziny i rodzicielstwa oraz równości a Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej [in:] H. Izdebski, M. Komorowski, M. Pisz (ed.), Gwarancje ochrony konstytucyjnych praw i wolności jednostki, Warszawa 2016. [Google Scholar]
- Borysiak W., Komentarz do art. 18 Konstytucji RP [in:] M. Safjan, L. Bosek (ed.) Konstytucja RP, tom 1, Warszawa 2016. [Google Scholar]
- Bucoń P., Konstytucyjne podstawy wspierania rodziny przez władze publiczne w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, 2019, 4. [Google Scholar]
- Drapalska-Grochowicz M., Kilka uwag na tle statusu prawnego związków jednopłciowych w polskim ustawodawstwie, „Młody Jurysta”, 2019, 2. [Google Scholar]
- Grabarczyk A., Prawo strony do przeniesienia do rejestru stanu cywilnego małżeństwa jednopłciowego – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, „Studenckie Zeszyty Naukowe”, 2019, XXII, 40. [Google Scholar]
- Kleniewska I., Zarejestrowane związki partnerskie i małżeństwa osób o te samej płci za granicą a prawo polskie, Warszawa 2008. [Google Scholar]
- Kotlarska-Michalska A., Małżeństwo jako związek, wspólnota, instytucja, podsystem i rodzaj stosunku społecznego, „Roczniki Socjologii Rodziny”, 1998, X. [Google Scholar]
- Łętowska E., Woleński J., Instytucjonalizacja związków partnerskich a Konstytucja RP z 1997 r., „Państwo i Prawo”, 2013, 6. [Google Scholar]
- Łukasiewicz J. M., Stosunki rodzinnoprawne a rodzina [in:] J. M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz, Prawo rodzinne, Warszawa 2021. [Google Scholar]
- Łukasiewicz J. M., Zasady małżeństwa [in:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz, Prawo rodzinne, Warszawa 2021. [Google Scholar]
- Martínez de Aguirre C., Same-sex marriage in Spanish law, „Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne”, 2016, 25. [Google Scholar]
