Kryzys demokracji: źródła i perspektywy

Abstrakt

Po trzeciej fali demokratyzacji – pod koniec XX wieku – nastąpił ogólnoświatowy kryzys demokracji. Są trzy najważniejsze aspekty tego kryzysu: 1) utrzymywanie się niedemokratycznych reżimów, w tym rządów partii komunistycznych w Chinach, na Kubie, w Laosie, Korei Północnej i Wietnamie, 2) pojawienie się silnych prawicowych partii populistycznych w kilku zachodnich demokracjach, 3) pojawienie się nowych autorytarnych reżimów w większości byłych republik radzieckich oraz w kilku państwach Europy Środkowo-Wschodniej, Azji i Afryki. W 2023 roku większość państw została sklasyfikowana jako niedemokratyczne. Wybory w Polsce z października 2023 roku wskazują jednak, że trend nowego autorytaryzmu jest odwracalny.

Bibliografia

Applebaum Anne (2020), Zmierzch demokracji. Zwodniczy powab autorytaryzmu, Warszawa: Wydawnictwo Agora [wyd. amer. Twilight of Democracy: The seducive lure of authoritarism, 2020]. [Google Scholar]
Beyme Klaus von (2018), From Post-Democracy to Neo-Democracy, Cham: Springer International Publishing AG. [Google Scholar]
Brzezinski Zbigniew (1993), Out of Control: Global Turmoil on the Eve of the Twenty-First Century, New York: Charles Scribner’s Sons. [Google Scholar]
Economist Intelligence Unit (2023), Democracy Index 2023: Age of conflict, London: The Adelphi. [Google Scholar]
Grabowska Mirosława (2004), Podział postkomunistyczny: Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. [Google Scholar]
Huntington Samuel P. (1991), The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century, Norman and London: University of Oklahoma Press. [Google Scholar]
Kavanagh Dennis (1974), Crisis, Charisma and British Political Leadership: Winston Churchill as the Outsider, London-Beverly Hills: Sage Publications. [Google Scholar]
Kersaudy François (1982), De Gaulle et Churchill, Paris: Plon. [Google Scholar]
Klein Ezra (2020), Why We’re Polarized, New York: Avid Reader Press. [Google Scholar]
Koźmiński Andrzej K. (2023), Przywództwo w warunkach ‘radykalnej niepewności’, „Studia Socjologiczno-Polityczne”, 2, 19. [Google Scholar]
Pełczyński Zbigniew (2007), Polska droga od komunizmu: refleksje nad historią i polityką 1956–2006, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. [Google Scholar]
Pierzchalski Filip, Rydliński Bartosz, red. (2017), Autorytarny populizm w XXI wieku. Krytyczna rekonstrukcja, Warszawa: Friedrich Ebert Stiftung i Centrum im. Ignacego Daszyńskiego. [Google Scholar]
Pipes Richard (2008), Komunizm, Warszawa: Świat Książki [wyd. amer. 2001]. [Google Scholar]
Rachman Gideon (2023), Nowy autorytaryzm: polityka strachu, Łódź: Oficyna Wydawnicza READ ME [oryg. ang. The Age of the Strongman, 2022]. [Google Scholar]
Raciborski Jacek, Wiatr Jerzy J. (2005), Demokratie in Polen: Elemente des politischen Systems, Opladen: mVerlag Barbara Budrich. [Google Scholar]
Reykowski Janusz (2023), Populizm jako choroba demokracji, „Nauka”, 3. [Google Scholar]
Shestopal Elena (2016), New Trends in Russian Political Mentality. Putin 3:0, Lanham–Boulder–New York–Toronto: Lexington Books. [Google Scholar]
Wiatr Jerzy J., Raciborski Jacek, Bartkowski Jerzy, Frątczak-Rudnicka Barbara, Kilias Jarosław (2003), Demokracja polska 1989–2003, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. [Google Scholar]
Wiatr Jerzy J. (2022), Political Leadership Between Democracy and Authoritarianism: Comparative and Historical Perspectives, Opladen–Berlin–Toronto: Verlag Barbara Budrich. [Google Scholar]