Prawo do łączenia rodzin w zakresie uzyskania zgody na legalizację pobytu cudzoziemców o nieuregulowanym statusie imigracyjnym w świetle orzecznictwa Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Abstrakt

Art. 8 europejskiej Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności został pomyślany jako instrument mający na celu ochronę rodziny przed arbitralnymi działaniami państwa – z wyjątkiem sytuacji, kiedy jedność rodziny zagraża sześciu celom prawowitym, mianowicie: bezpieczeństwu państwa, bezpieczeństwu publicznemu, dobrobytowi gospodarczemu, ochronie porządku publicznego, ochronie zdrowia i moralności lub ochronie praw i wolności innych osób. Zatem punktem startowym orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej: „ETPC”) w sprawach o połączenie rodzin migrantów powinno być prawo rodziny do wyboru miejsca zamieszkania, ograniczone jedynie wskazanymi powyżej celami prawowitymi126. Tymczasem w sprawach o połączenie z rodziną punktem startowym orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest „as a matter of wellestablished international law” – prawo państw do kontroli wjazdu, pobytu i wydalania cudzoziemców127. Oznacza to, że Europejski Trybunał Praw Człowieka jako siódmy – pozakonwencyjny – cel prawowity ustanowił prawo państw do kontroli ruchów migracyjnych128. Stosowanie europejskiej Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: „EKPC lub Konwencja”) do spraw migracyjnych jest więc zawsze ćwiczeniem balansującym pomiędzy efektywną ochroną praw człowieka i autonomią państw-stron Konwencji w regulowaniu napływów migracyjnych, gdzie prawo państw do kontroli migracji jest co do zasady regułą, a prawa człowieka z reguły wyjątkiem. Pokłosiem tego jest strasburski „elsewhere test”, zgodnie z którym rodzina ma prawo do pozostania na terytorium państwa przyjmującego, jeżeli nie może prowadzić życia rodzinnego gdzie indziej. Ma to więc istotny wpływ na status legalnych migrantów, ale również i tych o nieuregulowanym statusie migracyjnym. ETPC nieugięcie stoi na stanowisku, że w przypadku nieuregulowanego pobytu cudzoziemcy tylko w wyjątkowych okolicznościach mogą liczyć na ochronę art. 8 Konwencji. Celem artykułu jest zatem próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy – a jeżeli tak, to w jakim zakresie – standardy praw człowieka dotyczące prawa do łączenia rodzin wypracowane przez Komisję Praw Człowieka (dalej: „Komisję”) i Europejski Trybunał Praw Człowieka chronią cudzoziemców o nieuregulowanym statusie migracyjnym przed rozłączeniem z członkami rodziny przebywającymi na terytorium państwa przyjmującego. Tezą artykułu jest stwierdzenie, że standardy praw człowieka w zakresie prawa do łączenia rodzin wypracowane przez Komisję i ETPC nie chronią cudzoziemców o nieuregulowanym statusie migracyjnym w sposób wystarczający przed rozłączeniem z członkami rodziny przebywającymi na terytorium państwa przyjmującego. Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie orzecznictwa ETPC w zakresie uzyskania zgody na legalizację pobytu cudzoziemców o nieuregulowanym statusie imigracyjnym, mających na terytorium państwa przyjmującego członków rodziny, z którymi chcą się połączyć. Zawiera ona postulat głębokiej reformy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w omawianym zakresie.

Bibliografia

1. Bhaba J., Schutter S., Women’s Movement: Women under Immigration, Nationality and Refugee Law, Trentham Books 1994. [Google Scholar]
2. Celej J., Prawo cudzoziemca do łączenia rodziny w świetle Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz prawa Unii Europejskiej [praca doktorska, niepubl.], Warszawa 2010. [Google Scholar]
3. Dembour M., When Human Become Migrants. Study of the European Court of Human Rights with an Inter-American Counterpoint, Oxford University Press 2015. [Google Scholar]
4. Dijk P. Van, Hoof G.J.H. Van, Theory and practice of the European Convention of Human Rights, Third Edition, Kluwer Law International 1998. [Google Scholar]
5. Garlicki L. (red.), Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Warszawa 2010. [Google Scholar]
6. Górski M., Prawo do poszanowania życia rodzinnego cudzoziemców w polskim porządku prawnym na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Kraków 2018. [Google Scholar]
7. Hart B. de, Love They Neighbour: Family reunification and the rights of insiders, „European Journal of Migration and Law” 2009, 11, 3. [Google Scholar]
8. Kmak M., Ochrona cudzoziemców przed wydaleniem na podstawie art. 8 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, „Palestra” 2004, 9–10. [Google Scholar]
9. Nowicki M., Wokół europejskiej Konwencji praw człowieka, Komentarz do europejskiej Konwencji praw człowieka, Warszawa 2017. [Google Scholar]
10. Schotel B., On the Right of Exclusion. Law, Ethics and Immigration Policy, Abingdon, Routledge 2012. [Google Scholar]
11. Spijkerboer T., Structural Instability: Strasbourg Case Law on Children’s Family Reunion, „European Journal of Migration and Law” 2009, 11. [Google Scholar]
12. Szklanna A., Ochrona prawna cudzoziemca w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Warszawa 2010. [Google Scholar]
13. Szuniewicz M., Łączenie rodzin cudzoziemców. Studium prawnomiędzynarodowe, Gdynia 2014. [Google Scholar]
14. Thym D., Respect for Private and Family Life Under Article 8 ECHR in Immigration Cases: a human right to regularize illegal stay?, „International and Comparative Law Quarterly” 2008, 57, 1. [Google Scholar]
15. Niżyńska A., Łączenie rodzin uchodźców – regulacje prawne i praktyka wybranych państw Unii Europejskiej, Instytut Spraw Publicznych, www. Laczenierodzinuchodzcow.pdf (isp.org.pl). [Google Scholar]
16. Peroni L., Impoverished ‘Family Life’: Its Problematic Pervasiveness at Strasbourg 2014,blog Strasbourg Observers, http://strasbourghobservers.com/2014/12/18. [Google Scholar]