Presumption of Innocence, in Dubio pro Reo and Conditions for Adopting a Decision to Remand in Custody Under the European Union Law. Part 3

Abstract

This paper, comprised of three parts, analyses selected provisions of Directive 2016/343, with particular focus on (1) the presumption of innocence, (2) the principle of in dubio pro reo and (3) the minimum conditions for adopting a decision to remand in custody, both in terms of the rules governing examination of evidence and the extent of the statement of reasons for such a decision. Given the existing level of protection within the European Union, this paper clarifies whether the protection of fundamental rights has been improved. As regards in dubio pro reo – taking into account the jurisprudence of the Court of Justice of the European Union preceding the adoption of the Directive which extended the application of the said principle to some administrative proceedings that can lead to sanctions, such as competition law proceedings – the answer is definitely negative. The opposite is true when it comes to the presumption of innocence. On the other hand, as regards the examination of evidence necessary to adjudicate on the lawfulness of detention on remand, the consolidation and development by the
Directive in question of the standard defined already in the 1960s in the jurisprudence of the European Court of Human Rights in Strasbourg was considered. So understood conditions for adopting a decision to remand in custody, when confronted with the jurisprudence of Polish courts (including the Supreme Court) indicate that, as a rule, the Polish courts fail to implement the provisions of the Directive as interpreted by the CJEU. This causes a systemic problem related to the excessive length of detention on remand, which without the intervention of the legislator may cause inconsistencies within the legal system.

References

Aristotle, Rhetoric, ed. W.D. Ross, Oxford 1959. [Google Scholar]
Aristoteles, Problemata Physica, übersetz von H. Flashar, Darmstadt 1962. [Google Scholar]
Aristotle, Problems, tom 2, red. i tłum. na jęz. angielski R. Mayhew, D.C. Mirhady, London 2011. DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.aristotle-problems.2011 [Google Scholar]
Alexy R., Theorie der Grundrechte, Baden-Baden 1994. [Google Scholar]
Allen M.J., Textbook on Criminal Law, Oxford 2011. Ashworth A., Is the criminal law a lost cause?, „The Law Quarterly Review” 2000, 116. [Google Scholar]
Bacigalupo E., Justicia penal y derechos fundamentales, Madrid 2002. [Google Scholar]
Blomsma J., Mens rea and defences in European criminal law, Cambridge 2012. [Google Scholar]
Cieślak W., Pawelec K.J., Tuleya I., Gabriel-Węglowski, M., Praktyczny komentarz do zmian procedury karnej, Warszawa 2017. [Google Scholar]
Clarkson C.M.V., Understanding Criminal Law, ed. 4, London 2005. [Google Scholar]
Crown Court Bench Book: Directing the Jury, March 2010, http://www.judiciary. gov.uk. [Google Scholar]
Dietrich D., Mann U., Die Anwendbarkeit des Grundsatzes „in dubio pro reo“ auf Prozeßvoraussetzungen, „Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft” 1964, 76(2), https://doi.org/10.1515/zstw.1964.76.2.264. DOI: https://doi.org/10.1515/zstw.1964.76.2.264 [Google Scholar]
Dworkin R., Taking Rights Seriously, London 1977/2011. [Google Scholar]
Działalność naukowo-dydaktyczna w świetle prawa autorskiego, red. W. Lis, G. Tylec, Lublin 2015. [Google Scholar]
EMRK. Konvention zum Schutz der Menschenrechte und Grundfreiheiten. Kommentar, U. Karpenstein, F.C. Mayer, ed. 3, München 2022, beck-online. [Google Scholar]
Europejskie prawo karne, red. A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Warszawa 2012. [Google Scholar]
Gajda A., Ochrona praw podstawowych jednostki w procesie harmonizacji prawa karnego procesowego w Unii Europejskiej, Warszawa 2011. [Google Scholar]
Gippini-Fournier E., The Elusive Standard of Proof in EU Competition Cases, „World Competition” 2010, 2(33). DOI: https://doi.org/10.54648/WOCO2010017 [Google Scholar]
Gontarski W., Aitia – wina arystotelesowska. Zagadnienia definicyjne (cz. 2), „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2013, 1, LEX. [Google Scholar]
Gontarski W., Bezpieczne przystanie (safe harbours) manipulacji instrumentami finansowymi? (cz. 2), „Palestra” 2013, 5–6. [Google Scholar]
Gontarski W., Raz jeszcze o kryminalizacji manipulacji instrumentami finansowymi (obiektywizacja czy subiektywizacja odpowiedzialności), „Palestra” 2014, 1–2. [Google Scholar]
Gontarski W., Areszt (nie)tymczasowy, Dziennik. Gazeta Prawna z 30 września 2015 r., [Google Scholar]
https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/896793,spor-o-areszt-nietymczasowy.html. [Google Scholar]
Gontarski W., Zakres reguły wyłączenia dowodów nielegalnych pośrednio. Glosa do wyroków ETPC: z 1 czerwca 2010 r., 22978/05 oraz z 25 września 2012 r., 649/08, LEX/el. 2015. [Google Scholar]
Gontarski W., Organy podatkowe związane domniemaniem niewinności wynikającym z uprzedniego wyroku karnego. Glosa do wyroku ETPC z 23 października 2014 r., 27785/10, LEX/el. 2015. [Google Scholar]
Gontarski W., Plagiat i inne przesłanki wznowienia oraz umorzenia postępowania o awans naukowy. Zarys teorii i wybór orzecznictwa, Warszawa 2016. [Google Scholar]
Gontarski W., Ciężar dowodu i in dubio pro reo w prawie Unii Europejskiej, „Studia Prawnoustrojowe” 2020, 42. DOI: https://doi.org/10.31648/sp.5016 [Google Scholar]
Gontarski W., Obiektywna gospodarcza niemożliwość świadczenia po wybuchu pandemii. Komentarz praktyczny, Warszawa 2020, LEX/el. [Google Scholar]
Gontarski W., Konsekwencje powołania do pełnienia urzędu sędziego w procedurze, która mogła być dotknięta wadą prawną. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 listopada 2021 r., sygn. akt III FSK 3626/21, „Przegląd Sejmowy” 2022, 6, LEX. DOI: https://doi.org/10.31268/PS.2022.156 [Google Scholar]
Gontarski W., Polski prawniku, ucz się języków, rp.pl., 25 kwietnia 2023 r. [Google Scholar]
Gontarski W., Areszty w Polsce są blisko standardów rosyjskich [wywiad], Dziennik. Gazeta Prawna z 4 grudnia 2023 r., https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/9372174,prof-gontarski-areszty-w-polsce-sa-blisko standardow-rosyjskich-wyw.html. [Google Scholar]
Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, red. H.D. Jaras, B. Pieroth, ed. 17, München 2022, beck-online. [Google Scholar]
Grundgesetz-Kommentar, G. Dürig, R. Herzog, R. Scholz, Band 3, München 2022, beck-online. [Google Scholar]
Guide on Article 5. Right to liberty and security, Council of Europe/European Court of Human Rights Publications 2022, www.echr.coe.int. [Google Scholar]
Handbook of European Criminal Procedure, ed. R.E. Kostoris, Cham 2018. Iustiniani Digesta, recognovit T. Mommsen, retractavit P. Krueger, Corpus Iuris Civilis, Band 1, Berlin 1954. [Google Scholar]
Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, wyd. 16, Warszawa 2023. [Google Scholar]
Klip A., European Criminal Law. An Integrative Approach, Cambridge 2012. DOI: https://doi.org/10.1163/157181712X614943 [Google Scholar]
Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, Warszawa 2023, LEX/el. [Google Scholar]
Kodeks postępowania karnego. Komentarz, tom 1, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020, Legalis. [Google Scholar]
Kodeks postępowania karnego. Komentarz, tom 1, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017, LEX. [Google Scholar]
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, tom 1, red. L. Garlicki, Warszawa 2010, Legalis. [Google Scholar]
Kruszyński P., Materialny ciężar dowodu w procesach karnych o zniesławienie i oszczerstwo, „Państwo i Prawo” 1980, 8. [Google Scholar]
Kruszyński P., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 1983. [Google Scholar]
Model dopuszczalnej ingerencji w prawa i wolności jednostki w procesie karnym, red. J. Skorupka, Warszawa 2019, Legalis. [Google Scholar]
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, wyd. 2, Warszawa 1984. [Google Scholar]
Nita-Światłowska B., Pytanie prejudycjalne w postępowaniu incydentalnym dotyczącym tymczasowego aresztowania. Glosa do postanowienia TS z 12 lutego 2019 r., C-8/19PPU, postępowanie karne przeciwko R.H., „Europejski Przegląd Sądowy” 2020, 9. [Google Scholar]
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do europejskiej Konwencji praw człowieka, wyd. 8, Warszawa 2021, LEX. [Google Scholar]
Ormerod D., Smith and Hogan’s Criminal Law, ed. 13, Oxford 2011. [Google Scholar]
Pojęcie, miejsce i znaczenie prawdy w procesie karnym. Materiały Wrocławskiego Seminarium Karnoprocesowego 2013, red. K. Kremens, J. Skorupka (materiały pokonferencyjne), Wrocław 2013. [Google Scholar]
Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin, red. T. Grzegorczyk i in., Warszawa 2014. [Google Scholar]
Profesor Marian Cieślak – osoba, dzieło, kontynuacje, red. W. Cieślak, S. Steinborn, Warszawa 2013. [Google Scholar]
Przewlekłość tymczasowego aresztowania w Polsce w świetle europejskich standardów ochrony praw człowieka, red. P. Turek, Warszawa 2013. [Google Scholar]
Rada Europy. Komitet Ministrów. Tymczasowa Rezolucja KM/ResDH (2007)75 dotycząca wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 44 sprawach przeciwko Polsce dotyczących nadmiernej długości aresztów tymczasowych (przyjęta przez Komitet Ministrów w dniu 6 czerwca 2007 r. podczas 997. posiedzenia Komitetu Zastępców Ministrów), ms.gov.pl. [Google Scholar]
Roxin C., Schünemann B., Strafverfahrensrecht, ed. 30, München 2022. Rzetelne postępowanie sądowe. Standardy strasburskie, red. A. Łazarska i in., Warszawa 2023, LEX. DOI: https://doi.org/10.17104/9783406746796 [Google Scholar]
Sarkowicz A., The Right to Silence in the EU Directive 2016/343 on the Strengthening of Certain Aspects of the Presumption of Innocence from the Perspective of Polish Criminal Proceedings, „Review of European and Comparative Law” 2020, 2(41). DOI: https://doi.org/10.31743/recl.6155 [Google Scholar]
Simons K.W., When is Strict Criminal Liability Just?, „Journal of Criminal Law and Criminology” 1997, 4(87). DOI: https://doi.org/10.2307/1144016 [Google Scholar]
Skorupka J., Stosowanie i przedłużanie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygo- [Google Scholar]
towawczym, „Prokuratura i Prawo” 2006, 12, LEX. [Google Scholar]
Skorupka J., Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 19 października [Google Scholar]
r., II AKz 453/2005, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2007, 2, LEX. [Google Scholar]
Skorupka J., Konstytucyjny i konwencyjny standard tymczasowego aresztowania, „Państwo i Prawo” 2007, 7, LEX. [Google Scholar]
Skuteczność prawa europejskiego. Zarys teorii i praktyki, red. nauk. G. Grabowska, Warszawa 2015. [Google Scholar]
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z wdrażania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów [Google Scholar]
domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym, COM/2021/144 final. [Google Scholar]
Standardy praw człowieka a polskie prawo karne, red. J. Skupiński, Warszawa 1995. [Google Scholar]
Stosowanie tymczasowego aresztowania. Analiza praktyczna, red. P. Karlik, B. Pilitowski, Warszawa 2022 LEX. [Google Scholar]
Stumer A., The Presumption of Innocence. Evidential and Human Rights Perspectives, Oxford 2010. [Google Scholar]
Strafprozessordnung. Gerichtsverfassungsgesetz, Nebengesetze und ergänzende Bestimmungen, L. Meyer-Goßner, B. Schmitt, ed. 66, München 2023. [Google Scholar]
System prawa karnego procesowego, tom 2, red. P. Kruszyński, Warszawa 2014, LEX. [Google Scholar]
System prawa karnego procesowego, tom 8. Dowody, cz. 2, red. J. Skorupka, Warszawa 2019, LEX. [Google Scholar]
System prawa karnego procesowego, tom 9, red. T. Grzegorczyk, D. Świecki, Warszawa 2021, LEX. [Google Scholar]
The Digest of Justinian, translation edited by A. Watson, tom 4, Philadelphia 1998. [Google Scholar]
Thienel T., The Burden and Standard of Proof in the European Court of Human Rights, „German Yearbook of International Law” 2007, 50. [Google Scholar]
Villamarín López M.L., The presumption of innocence in Directive 2016/343/EU of 9 March 2016, ERA Forum 2017. DOI: https://doi.org/10.1007/s12027-017-0480-5 [Google Scholar]
Walter T., Die Beweislast im Strafprozeß, Juristenzeitung, 2006, 7. DOI: https://doi.org/10.1628/002268806776592840 [Google Scholar]
Wytyczne w zakresie stosowania artykułu 5 – Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobiste go – artykuł 5 Konwencji, publikacje Rady Europy/Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 2012, www.echr.coe.int. [Google Scholar]